نقد و بررسی فیلم ماده (The Substance) ؛ چالش‌های هویت در مواجهه با وحشت بدنی

آخرین اخبار فیلم و سریال ایرانی و خارجی:

در نقد فیلم ماده بررسی می‌کنیم که چگونه یک زن، با توجه به چالش‌های موجود در جامعه‌ی مدرن غربی، با وحشتی سورئال مواجه می‌شود.

فیلم The Substance یک اثر کمدی سیاه ، درام و ترسناک در ژانر وحشت بدنی است که در جشنواره کن 2024 به نویسندگی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی «کوریالی فارژات» منتشر شد.

این فیلم با بازی «دمی مور»، «مارگارت کوالی» و «دنیس کواید»، داستان یک سلبریتی رو به افول را روایت می‌کند که از داروی غیرقانونی استفاده می‌کند تا نسخه‌ای جوان‌تر و موقتی از خود را به وجود آورد؛ اما این تغییرات با عوارض غیرمنتظره‌ای همراه می‌شود.

ادامه مطلب در ادامه

بیشتر بخوانید:

معرفی و نقد فیلم‌های اکران شده در جشنواره کن 2024
وحشی ترین فیلم های ترسناک درباره بدن انسان
بهترین فیلم های ترسناک 2024

برای اطلاع از آخرین اخبار سینمای جهان، می‌توانید به بخش اخبار سینما و تلویزیون و برای دانلود فیلم‌ها و سریال‌های روز دنیا به کانال تلگرامی فیگار مراجعه کنید.

نقد فیلم ماده (The Substance)

با استفاده از لیست زیر می‌توانید به بخش مورد نظر خود مراجعه کنید:

نقد و بررسی منتقدان
تحلیل روایی فیلم
جمع‌بندی و امتیازدهی

این فیلم به عنوان یک همکاری بین‌المللی میان فرانسه، بریتانیا و ایالات متحده تولید شد و در جشنواره فیلم کن در بخش اصلی رقابتی به نمایش درآمد. فیلم ماده به عنوان نامزد دریافت جایزه پالم دُر انتخاب شد و «فارژات» جایزه بهترین فیلمنامه را دریافت کرد.

فیلم The Substance به خاطر نویسندگی و کارگردانی «فارژات»، بازی‌های برجسته «دمی مور» و «مارگارت کوالی» جلوه‌های بصری و گریم‌ها، مورد تحسین گسترده منتقدان قرار گرفته است. این اثر تا به امروز توانسته است 24.8 میلیون دلار در سطح جهانی فروش داشته باشد.

نقد و بررسی منتقدان

فیلم The Substance در وب‌سایت جمع‌آوری نقد راتن تومیتوز، نقد فیلم The Substance با 91% از 299 نقد مثبت و میانگین نمره 8.1 از 10، مورد استقبال قرار گرفته است. اجماع این وب‌سایت می‌گوید:

The Substance به طرز جسورانه‌ای زننده، به طرز شیطنت‌آمیزی هوشمندانه و شاید بهترین بازیگری «دمی مور» را به همراه دارد. این فیلم یک دستاورد شگفت‌انگیز از «کوریالی فارژات» است.

همچنین وب‌سایت متاکریتیک که از میانگین وزنی استفاده می‌کند و نمره‌‌دهی در آن دقت بالاتری دارد، به این فیلم نمره 78 از 100 را اختصاص داده که نشان‌دهنده نقدهای عموماً مثبت است. بر اساس نظرسنجی‌های صورت‌گرفته توسط سینمااسکور، تماشاگران به این فیلم نمره B در مقیاس A+ تا F را داده‌اند.

«پیتر برادشاو» پس از بررسی فیلم The Substance آن را یک اثر هیجان‌انگیز توصیف کرد که به طرز افراطی از ژانر بدن‌هراسانه خود لذت می‌برد. «دیوید ارلیچ» از ایندی‌وایر به فیلم نمره A داد و آن را یک شاهکار حماسی و جسورانه در زمینه وحشت بدنی توصیف کرد که می‌تواند به یک اثر کلاسیک در این ژانر تبدیل شود.

«فیلیپ دو سملیئن»، در تحلیل فیلم The Substance خود در مجله تایم‌اوت نوشت:

این دمی مور است که همه چیز را به هم متصل می‌کند و با یک اجرای بدون مرز، یک فرد مملو از خشم زخم‌خورده، وحشت در حال ظهور و آسیب‌پذیری را به تصویر می‌کشد.

این تمام ماجرا نیست. برخی از منتقدان مانند «خاویر اوکانا» از نشریه ال پایس، نقدی متفاوت ارائه می‌دهد و می‌نویسد که این فیلم آنقدرها هم عالی نیست.

پس از بررسی هر کدام از یک نقد‌ها، به سراغ تحلیل فیلم ماده خواهیم رفت و نکات مهم را برایتان واکاوی می‌کنیم.

تحلیل روایی فیلم

ماده یک فیلم در ژانر وحشت بدنی است که عناصر فمینیستی آن از همان ابتدای داستان برای ما نمایان می‌شوند. پیش از نقد فیلم ماده ، باید بگویم که این اثر برای تمامی کسانی که عاشق این ژانر هستند، واجب است.

این فیلم برخلاف آثار تاریک و پیچیده مانند فیلم‌های «دیوید کروننبرگ» یا فیلم‌های پست‌مدرن مانند تیتان (Titane)، دارای سبک خاص و جسورانه‌ای است که شاید مخاطبان عادی سینمای وحشت را هم جذب کند.

«کوریالی فارژات»، نویسنده و کارگردان فیلم ماده، از بسیاری از ویژگی‌های هیجان‌انگیزی که تعریف کننده ژانر ترسناک مدرن هستند در این اثر استفاده می‌کند؛ اما برخلاف 90 درصد از این فیلم‌ها، ماده اثر یک فیلمسازِ با دیدگاه کلاسیک است. این فیلم چیزی برای گفتن به ما دارد. نمی‌خواهد مخاطب خودش را گیج کند و در عین حال ما را در مواجهه با اتفاقاتی که امکان دارد در آینده ببینیم قرار می‌دهد.

فیلم ماده داستان یک بازیگر مسن هالیوودی را روایت می‌کند که به عنوان مربی ورزش هوازی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. در فیلم او را به عنوان «الیزابت اسپارک» می‌شناسیم. او پس از اخراج شدن از یک شبکه تلویزیونی به دلیل سن بالا، با تماس گرفتن با یک شماره ناشناس، با یک برنامه تقویت بدنی آشنا می‌شود که ماده نام دارد.

او با تجهیزات پزشکی زیادی که در کیسه‌های پلاستیکی بسته‌بندی شده‌اند (سرنگ‌ها، لوله‌ها، یک مایع سبز فسفرسانت، یک محصول غذایی سفید ژله‌ای) روبرو می‌شود و در مورد پروتکل مربوط به خودِ جدیدش که برنامه هشدار می‌دهد شما دو نفر یکی هستید، مواجه می‌شود.

این بدان معناست که پس از تزریق، «الیزابت» روی زمین حمام غش می‌کند، پوست او از وسط ستون فقرات باز می‌شود و فرد جدیدی که نسخه جوان‌تر خودش است، از بدن او بیرون می‌آید. نشان داده شدن این اتفاق در همان 20 دقیقه ابتدایی فیلم به قدری دردناک به تصویر کشیده می‌شود که دیگر مخاطبان عادی سینما نمی‌توانند آن را ادامه دهند.

فرد جدیدی که از ستون فقرات «الیزابت» به بیرون می‌آید، توسط «مارگارت کوالی» بازی می‌شود. او یک نمونه کامل از زن جوان جذاب و پرشوری است که دقیقاً جامعه نیاز دارد. متاسفانه، یک مشکل وجود دارد و آن هم این است که نسخه جوان «الیزابت» فقط می‌تواند یک هفته حضور داشته باشد و بعد از آن، باید داروی جدیدی بگیرد و مصرف کند تا این چرخه دوباره برای یک هفته تمدید شود. او این کار را انجام می‌دهد و حالا یک ستاره متولد شده است.

نقد فیلم ماده

«کوریالی فارژات»، کارگردان فیلم ماده در این فیلم از سبک دوربین با زاویه باز استفاده می‌کند که می‌توان آن را به عنوان سبک «استنلی کوبریک» توصیف کرد. در چند نقطه از فیلم، شاهد چندین لوکیشن شبیه بهفیلم درخشش نیز هستیم که به الهام‌برداری او می‌افزاید.

10 فیلم ترسناک مورد علاقه استنلی کوبریک

این فیلم همچنین شیاهت بالایی به فیلم پرتغال کوکی دارد که با زیبایی‌شناسی سینمایی، یک تبلیغ تلویزیونی مدرن است و می‌خواهد مفهم خاصی را منتقل کند. «فارژات» از نماهای بسیار نزدیک (قسمت‌هایی از بدن، ماشین‌ها، غذا خوردن، بوسیدن) و صداهای متناسب استفاده می‌کند و همچنین از تأثیرات مشابه «برایان دی پالما» بهره می‌برد.

منبع الهام او در اواخر فیلم بیشترین شباهت را به آثار «دیوید کروننبرگ» پیدا می‌کند. همچنین، ما در فیلم چیز (The Thing) «جان کارپنتر»، نیز نحوه تبدیل شدن به یک موجود چندش‌آور را دیدیم که در این اثر نیز به همان ترتیب رخ می‌دهد.

آنچه تمام این الهامات را جدید می‌کند، نحوه چینش داستان توسط فیلمنامه‌نویس و کارگردان است. «کورالی فارژات» الهاامات خود را با صدای داستان جسورانه خود ترکیب می‌کند و با خشم فمینیستی خود نسبت به نحوه‌ای که زنان توسط دنیای تصاویر اداره شده‌اند، ارائه می‌دهد.

در ابتدای فیلم شاید کمی این اتفاق اغراق‌آمیز به نظر برسد، اما بعد از نیم ساعت اول فیلم به این قضیه پی می‌بریم که تمام چیزی که در فیلم به نمایش گذاشته می‌شود، سورئال است.

نقد فیلم The Substance

«دنیس کواید» نقش یک مدیر اجرایی خودشیفته را بازی می‌کند که تصمیم گرفته «الیزابت» را اخراج کند و وقتی با او ناهار می‌خورد، غذا را از فاصله‌ای که احساس می‌کنید چهار اینچ از مخاطب فاصله دارد، در دهان خود می‌گذارد. حرکات صورت و صدابرداری به‌قدری جذاب هستند که دوست دارید با مشت به صورت او بزنید. کارگردان می‌داند می‌داند که کاریزمای کواید، حتی زمانی که او در نقش یک ولگرد نمایشگر به همان اندازه نفرت‌انگیز بازی می‌کند، او را بسیار قابل تماشا خواهد کرد.

«دمی مور» در نقش «الیزابت»، عملکردی شجاعانه و بی‌نظیر ارائه می‌دهد. او در این فیلم، نسخه‌ای از خود را بازی می‌کند که زمانی در مرکز جهان بود، اما اکنون به دلیل سن خود توسط هالیوود نادیده گرفته می‌شود. بازی او پر از خشم، وحشت، ناامیدی و انتقام است.

«مارگارت کوالی» که پیش از این در فیلم جدید «یورگوس لانتیموس» خوش درخشیده بود نیز خودش را در این اثر ثابت می‌کند. حالا او یک بازیگر ماهر است که نیازی به نقد ندارد.

در فیلم ماده، سکانس‌هایی از برهنگی زنان نیز وجود دارد که فیلم را به سمت نگاه مردسالارانه سوق می‌دهد؛ اما کارگردان با استفاده از تکنیک‌های خاص، این نگاه را به چالش می‌کشد و به مخاطب نشان می‌دهد که زیبایی و جذابیت، تنها به ظاهر فیزیکی محدود نمی‌شود.

The Substance در نهایت داستانی درباره دوئل بین دو شخصیت است. خودِ واقعی و تقویت‌شده «الیزابت» که در یک جنگ برای تسلط با هم مبارزه می‌کنند. آن‌ها قرار است متحد باشند؛ اما وقتی «سو» از «الیزابت» تغذیه می‌کند، «الیزابت» قیمت آن را خواهد پرداخت.

اعضای بدن او شروع به پیر شدن می‌کنند. تمثیل‌های فیلم در این روش، ارگانیک هستند. در دنیای ما، شما می‌توانید از طریق تقویت فیزیکی، یک خود جدید به دست آورید؛ اما فیلم می‌گوید که وقتی این کار را می‌کنید، به عنوان یک انگل شناخته می‌شوید که از خود قدیمی خود تغذیه می‌کنید.

این فیلم به طرز دیوانه‌واری بلندپروازانه است و همانطور که به بخش پایانی خود نزدیک می‌شود، رابطه‌اش با وحشت بدنی نیز گره می‌خورد. «سو» در این مرحله تمام انرژی زندگی «الیزابت» را گرفته و حالا «الیزابت» پیر شده است. درست همان موقع که حس می‌کنید هیچ چیز بدتر از این نخواهد شد، «فارژات» تازه کار خود را شروع می‌کند.

صحنه اوج فیلم در حین ضبط ویژه‌برنامه شب سال نو شبکه است که «سو» به عنوان مجری انتخاب شده و آنچه در آنجا اتفاق می‌افتد دیوانه‌کننده است. حتی اگر تمام فیلم‌های ممنوعه جهان را هم که دیده باشید، این فیلم هنوز یکی از نادرترین‌ها در تاریخ سینما است که با یک هیولای واقعی به سراغ شما می‌آید.

هیولای فیلم، فقط توده‌ای از گوشت‌های تغییر شکل‌یافته نیست، بلکه تحریف روح یک زن است. فیلم دقیقاً در 10 دقیقه پایانی خود به این خدف که حود را نباید سرکوب کنیم، نزدیک می‌شود.

جمع‌بندی و امتیازدهی

شاید این فیلم تا حدودی اغراق‌آمیز باشد، اما این موضوع هیچ‌گاه از حقیقت دیدگاه «کوریالی فارژات» نمی‌کاهد. او از شیوه‌ی به شدت خونین، دیدگاه و هدف خود را بیان می‌کند.

طرفداران دنیای وحشت بدنی، آثار ترسناک فلسفی و شیفته‌های سبک کارگردانانی همچون «استنلی کوبریک»، «دیوید کروننبرگ»، «برایان دی پالما» و «جان کارپنتر»، از جمله افرادی هستند که باید این اثر را تماشا کنند.

The Substance نه تنها به نقد فرهنگ زیبایی و فشارهای اجتماعی بر زنان می‌پردازد، بلکه به ما یادآوری می‌کند که پیری و تغییرات طبیعی بخشی از زندگی است و باید به آن احترام گذاشت.

The Substance با استفاده از سبک و زبانی بی‌پرده، ما را به تفکر درباره هویت و ارزش‌های اجتماعی دعوت می‌کند و می‌خواهد مخاطب را به چالش بکشد تا به آنچه واقعاً مهم است، بپردازیم.

نمره وب‌سایت فیگار به این فیلم، نمره 10 از 10 است.

بیشتر بخوانید: